Nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm nguồn nước và giải pháp xử lý

Hiện nay, ô nhiễm môi trường nước đang tăng lên và là một vấn đề đáng lo ngại tại Việt Nam và toàn cầu. Nguồn nước sạch dùng cho sinh hoạt con người đang ngày càng khan hiếm. Vì vậy, chúng ta cần tìm kiếm những giải pháp có hiệu quả để bảo vệ nguồn nước sạch. Bạn và KANGEN.VN cùng tìm hiểu về ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng thế nào đối với cuộc sống hiện nay nha.

Ô nhiễm nguồn nước

Ô nhiễm nguồn nước là hiện tượng nguồn nước ở nước mặt và nước ngầm bị nhiễm bẩn, thay đổi chất lượng và thành phần nước theo chiều hướng xấu, trong nước có các chất độc hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống hệ sinh vật và sức khỏe người 

Biểu hiện phổ biến nhất của tình trạng ô nhiễm nguồn nước là nước có màu lạ như vàng, đen, nâu đỏ… có nhiều sinh vật chết trong nước.

Tình trạng ô nhiễm môi trường nước hiện nay ở Việt Nam và trên thế giới rất đáng báo động. Cụ thể:

• Vấn đề ô nhiễm môi trường nước trên thế giới không chỉ xảy ra ở đới ôn hòa, mà còn bao trùm khắp các châu lục, từ đới nóng đến đới lạnh. Theo báo cáo ô nhiễm môi trường nước của UNEP, có tới hơn 50% dòng sông của châu Á - Phi bị ô nhiễm sinh vật và ô nhiễm hữu cơ.
• Tình trạng ô nhiễm môi trường nước ở Việt Nam xảy ra ở nông thôn, mà còn rất nghiêm trọng ở Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước 

Do quá trình tăng dân số

Sự gia tăng đáng kể về dân số là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm nguồn nước. Khi con người ngày càng nhiều trên trái đất, nhu cầu về ăn uống, sinh hoạt, đi lại, xây dựng và sản xuất nông nghiệp, công nghiệp cũng tăng lên đáng kể. Do đó, con người với một loạt các hoạt động phát triển đóng góp rất lớn vào việc ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên nói chung, và môi trường nước nói riêng. 

Do rác thải trong sinh hoạt

Rác thải nhựa được coi là một trong những vấn đề chính phải đối mặt hiện nay. Do chính lối sống sinh hoạt và thói quen tiêu thụ quá nhiều đồ nhựa của con người. 

Tuy nhiên, nhận thức về việc rác thải nhựa là mối đe dọa của toàn nhân loại đã được nhiều người nhận thức và có hành động tiêu thụ và sử dụng đồ nhựa tiết kiệm hơn. Việc bảo vệ môi trường và sống xanh đã trở thành xu hướng được đề cao trong năm 2021 và được coi là một phần của việc giữ gìn sức khỏe của cộng đồng.

Nguồn nước từ rác thải y tế

Ở Việt Nam chưa có được hệ thống xử lý nguồn nước thải đạt yêu cầu. Điều này đặt ra một mối nguy hiểm đối với môi trường vì với lượng bệnh nhân rất lớn được tiếp nhận tại các bệnh viện và các biện pháp xử lý khám chữa bệnh và dịch vụ y tế, nếu các cơ sở này không có phương hướng xử lý rác thải và dụng cụ, thiết bị y tế đúng cách thì sẽ gây ra tác động rất lớn đến môi trường.

Do quá trình sản xuất nông nghiệp

Nguyên nhân chính gây ô nhiễm nguồn nước xuất phát từ các hoạt động sản xuất nông nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi. Thức ăn thừa chưa qua xử lý, chất thải động vật và nước tiểu xả thẳng là những yếu tố đáng chú ý nhất. Ngoài ra, trong quá trình sản xuất nông nghiệp, việc sử dụng quá nhiều hóa chất như thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, diệt cỏ cũng là một tác nhân gây ô nhiễm dư lượng hóa chất nước mặt, môi trường và nước ngầm.

Ngoài ra, việc cất giữ và bảo quản thuốc không đúng cách và bày ở khắp nơi trong nhà cũng có thể gây nhiễm độc cho nguồn nước sinh hoạt. Việc vứt bỏ các vỏ chai đựng hóa chất bảo vệ thực vật bừa bãi xuống bờ ruộng, kênh rạch cũng là yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến ô nhiễm nước.

Do các điều kiện của tự nhiên

Các số liệu thống kê hiện nay cho thấy rằng đa số bệnh viện và cơ sở y tế trên toàn quốc ở Việt Nam đều chưa có hệ thống xử lý nước thải đáp ứng yêu cầu. Vấn đề này gây nguy hiểm cho môi trường vì lượng bệnh nhân lớn được điều trị và sử dụng dịch vụ y tế tại các cơ sở này. Nếu các cơ sở không thực hiện việc xử lý rác thải và thiết bị y tế đúng cách, đó có thể gây ra tác động nghiêm trọng đến môi trường. Có thể nói đây là một trong 7 nguyên nhân ô nhiễm nước quan trọng nhất!

Do quá trình đô thị hóa

Trong bài viết đã đề cập đến 7 nguyên nhân gây ra ô nhiễm nguồn nước, trong đó không thể không đề cập đến yếu tố đô thị hóa. Sự đô thị hóa được xem là một quá trình tất yếu của phát triển xã hội. Bất kỳ quốc gia nào trên con đường phát triển cũng phải trải qua và đương đầu với thực tế này.

Đất đai được quy hoạch thành chung cư, tòa nhà cao ốc, và cây cối bị chặt để xây nhà, xây đường, cầu vượt. Sự đô thị hóa nhanh chóng đã thay đổi diện mạo của tự nhiên và thay thế bằng sự sầm uất của cuộc sống hiện đại và kinh tế phát triển.

Đô thị hóa là cần thiết, tuy nhiên, ý thức của người sống trong đô thị cần phải văn minh và tương xứng với những gì mà họ xây dựng. Nếu tiêu thụ quá nhiều, xả rác bừa bãi và không có ý thức về môi trường, con người sẽ dần hủy hoại cuộc sống của chính mình.

Tóm lại, ô nhiễm nguồn nước không phải là vấn đề mới, nhưng vẫn chưa được giải quyết hoàn toàn. Chúng ta vừa trải qua năm đầu tiên của thập niên mới 2020 với những biến động khôn lường từ dịch bệnh và thiên tai.

Những hệ quả mà tự nhiên trả lại cho con người không phải là ngẫu nhiên, mà chính là kết quả của việc khai thác và tiêu thụ quá mức mà không biết cân nhắc. Ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường nói chung, và bảo vệ nguồn nước nói riêng, là điều cấp bách và là yếu tố duy nhất giúp con người cải thiện chất lượng cuộc sống của mình.

Quá trình sản xuất công nghiệp

Phần lớn nước thải và rác thải từ hoạt động sản xuất công nghiệp được xả trực tiếp ra ao, hồ, sông suối mà không qua xử lý. Đây chính là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước điển hình nhất.

Trong nước thải công nghiệp có rất nhiều anion gây ô nhiễm môi trường nước, bao gồm Cl-, SO42-, PO43-, Na+, K+ và vô số các hợp chất kim loại nặng mang độc tính cao như Hg, Pb, Cd, As, Sb, Cr, F… Những chất này có khả năng hòa tan trong nước và gây ảnh hưởng xấu đến tính chất của nguồn nước theo chiều hướng có hại.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước trong khía cạnh công nghiệp phụ thuộc vào mức độ nhận thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường của các chủ đầu tư, cơ quan, tổ chức và cộng đồng dân cư. Tuy nhiên, vẫn còn một số chủ đầu tư, cơ quan, tổ chức và cộng đồng dân cư hạn chế ý thức trách nhiệm đầy đủ về việc bảo vệ môi trường và chỉ quan tâm đến lợi ích kinh tế mà bỏ qua vấn đề bảo vệ môi trường xung quanh. Do đó, tình trạng nước bị ô nhiễm là điều đương nhiên.

Hậu quả của việc ô nhiễm môi trường nước

Lượng nước thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt, và các hóa chất còn tồn đọng được xả ra vào các ao, hồ, sông, suối và biển cả sẽ gây ra sự thay đổi tiêu cực về môi trường sống của các sinh vật dưới nước, dẫn đến tình trạng ngày càng tồi tệ hơn.

Hậu quả của ô nhiễm môi trường nước đối với sinh vật dưới nước là hàng loạt tôm cá và các loài sinh vật dưới biển sẽ phát triển chậm hơn. Khi mức độ ô nhiễm vượt quá giới hạn cho phép, chúng sẽ không thể thích nghi được, dẫn đến cái chết hàng loạt và khiến tài nguyên biển, cũng như hệ sinh thái dưới nước bị suy kiệt. Nếu ăn phải cá bị nhiễm độc, sức khỏe của con người cũng bị đe dọa.

Ô nhiễm nước ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước

Hậu quả của ô nhiễm môi trường nước là làm biến đổi chất lượng nguồn nước, bao gồm cả nguồn nước mặt và nguồn nước ngầm. Điều này dẫn đến việc nước dùng cho sinh hoạt hàng ngày, vệ sinh cá nhân, phục vụ nông nghiệp và công nghiệp trở nên khan hiếm. Đây chính là một thảm họa vô cùng lớn đối với toàn bộ nhân loại.

>> Mời bạn tham khảo một số biện pháp bảo vệ nguồn nước sạch 

Tác hại của ô nhiễm môi trường nước đối với thực vật

Ô nhiễm nước không chỉ ảnh hưởng đến hệ sinh vật sống dưới nước mà còn có tác hại đối với đời sống của hệ thực vật trên cạn. Cụ thể, sử dụng nước bị ô nhiễm để tưới tiêu cho cây trồng, hoa màu sẽ khiến chúng bị chậm phát triển và còi cọc hơn. Nếu mức độ ô nhiễm của nước quá lớn, thực vật có thể bị chết hàng loạt, đất đai ngày càng bị cằn cỗi và dễ bị xói mòn.

Các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường nước

Cần nâng cao ý thức sử dụng và xử lý rác thải của người dân

Đây có thể coi là yếu tố quan trọng trong việc cải thiện và bảo vệ nguồn nước trong tự nhiên. Tuy nhiên, đa số người dân vẫn cho rằng việc thiếu ý thức với môi trường chỉ là "muối bỏ biển" và không ảnh hưởng đáng kể đến môi trường.

Tuy nhiên, chúng ta đang đối mặt với một vấn đề quan trọng khác, đó là tình trạng rác thải nhựa khổng lồ trên biển, là một minh chứng sống cho vấn đề này. Tất cả các loại rác thải đều đổ vào đại dương, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và các sinh vật sống trong đại dương.

Do đó, việc giáo dục ý thức và trách nhiệm của từng người đối với các thế hệ tương lai là vấn đề rất quan trọng và cần thiết. Nếu như mỗi người có thể thay đổi suy nghĩ và thói quen của mình, thì tất cả các vấn đề liên quan đến môi trường đều có thể được giải quyết. Chúng ta cần tăng cường tuyên truyền và giáo dục để nâng cao ý thức của người dân, từ những hành động đơn giản như vứt rác đúng nơi quy định, lên án những hành vi xả rác bừa bãi.

Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chế tài xử lý pháp luật về môi trường

Trong 7 nguyên nhân gây ra ô nhiễm nguồn nước và cách khắc phục đã đề cập, có rất nhiều yếu tố quan trọng, nhưng mấu chốt vẫn là ý thức cá nhân, tập thể và tổ chức. Vì vậy, để khắc phục ý thức của người dân, cần có những biện pháp răn đe kịp thời mới có thể đạt hiệu quả thực sự.

Các phương pháp và cách làm phải thực sự nghiêm túc, công bằng và hiệu quả, tránh bao che và xúi giục đối với những hành động sai trái. Vì vậy, hệ thống pháp luật là yếu tố nòng cốt của mọi vấn đề.

Hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tại khu dân cư và kể cả các khu công nghiệp, nông nghiệp

Để làm được điều này, cần có sự kết hợp của 3 hệ thống: Nhà nước, doanh nghiệp, và cộng đồng. Nhà nước đóng vai trò như người đầu tư, doanh nghiệp là đơn vị thi công và cộng đồng là người sử dụng cuối cùng của nguồn tài nguyên và môi trường.

• Để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường nước, người dân tại các vùng nông thôn được khuyến khích áp dụng các giải pháp như xây dựng hầm cầu tự hoại hoặc hầm biogas cải tiến để xử lý nước thải. Bằng cách này, người dân có thể tránh việc xả trực tiếp phân và nước tiểu từ chăn nuôi ra môi trường.
• Cải tiến phương pháp sản xuất nông nghiệp bằng việc sử dụng các phương pháp tự nhiên nhằm tạo dinh dưỡng cho đất và sử dụng cây trồng kháng sâu bệnh để giảm thiểu sử dụng các loại hóa chất độc hại.
• Để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, cần tăng cường công tác giám sát và kiểm tra các hoạt động xả thải tại các khu công nghiệp để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. 
• Thay vì xả thải trực tiếp ra môi trường bên ngoài, các nhà máy và xí nghiệp nên xây dựng các bể xử lý nước thải để giảm thiểu ô nhiễm. 
• Nhà nước cần đẩy mạnh đầu tư xây dựng các hệ thống xử lý nước thải và rác thải đạt chuẩn.

Sử dụng các giải pháp xử lý nước ô nhiễm 

Có thể sử dụng các nguồn năng lượng sạch để thay thế nguồn năng lượng truyền thống và áp dụng trong sản xuất công nghiệp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước. Ví dụ như sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió... 

Ô nhiễm nguồn nước vô cùng nghiêm trọng, là vấn đề cấp thiết hiện nay. Mong rằng qua bài viết trên Kangen đã đem tới cho bạn những thông tin bổ ích!